بازنشین

چای (1)

تاریخچه پیدایش چای

چای نام یک گیاه و نوشیدنی ساخته شده از یک گیاه است. چای واژهای است چینی که در چین و شمال هندوستان به کار می رود و تقریبا با همان تلفظ وارد زبان فارسی شده است. نام این گیاه در گویش چینی جنوبی چای و در گویش چینی شمالی تی تلفظ می شد و هردو تلفظی ازیک واژه یگانه در چینی قدیم هستند . مردم اروپای غربی نام این گیاه را از چینیان شمالی و مردم خاورمیانه و شمال آفریقا نام آن را از چینیان جنوبی آموختند.  

بوته چای برای نخستین بار در چین ودر حدود پنج هزار سال پیش شناخته شد که به تدریج خواص درمانی آن کشف شد . علاوه بر آن از چای برای مصارف رنگ آمیزی نیز استفاده می شده است.

هلندی ها در سده هفدهم چای را از چین به اروپا بردند .در اروپا چای در مغازه ها ی عطاری عرضه می شد. نیکولاس تولپ پزشک هلندی در کتاب خود تحت عنوان مشاهدات پزشکی در سال 1641 اعلام کرد : بانوشیدن چای از همه بیماری ها در امان هستید و عمرتان طولانی می شود.در قرن 18 زمانی که <<آن >> ملکه انگلیس چای را بجای آبجو انگلیسی به عنوان نوشیدنی صبحانه خود انتخاب کرد ،مد بر مباحث پزشکی غلبه کرد.

نوشیدن چای برای مدتی در مستعمرات انگلیس در آمریکا تحریم شد . زمانی که بریتانیا یی ها بر خریداران چای حتی برای اهداف درمانی ، مالیات تحمیل کردند ، مستعمره نشینان در برخی جوامع به اعتراض برخاستند ، بعدها همین معترضان تندخو مخفیانه سوار کشتیهای بریتانیا یی شدند و 342 صندوق چای را به << لنگرگاه بوستون>> بردند و با بهای ارزان تری فروختند.

نوشیدنی چای با دم کردن برگها ، جوانه ها یا شاخه های فرآوری شده بوته چای به مدت چند دقیقه در آب داغ درست می شود. فرآوری آن می تواند شامل اکسیداسیون ، حرارت دهی ، خشکسازی و افزودن گیاهان ، گلها ، چاشنیها و میوه های دیگر به آن باشد .

چای یک منبع طبیعی از کافئین ، تئوفیلین ، تیانین و آنتی اکسیدان ها است، اما تقریبا بدون چربی ، کربوهیدرات ها ، یا پروتئین .

فرآوری و طبقه بندی چای

انواع چای بر اساس نوع فرآوری خود قابل تمایز هستند . برگهای بوته گیاه چای ، اگر به سرعت پس از چیده شدن ، خشک نشوند ، پلاسیده و اکسیده می شوند.  این فرایند مشابه تبدیل جو به مالت است ، که در آن نشاسته به انواع شکر تبدیل می شود ، برگهای آ ن به سرعت تیره می شوند ، و سبزینه آن تخریب شده و مواد جوهر مازو در آن آزاد می شود . گام بعدی در فرآوری، متوقف ساختن روند اکسیداسیون در مرحله ای از پیش تعیین شده و از طریق زدودن آب برگ ها با حرارت دادن آنها می باشد .

از لحاظ سنتی چای بر اساس درجه و دوره تخمیر شدن (اکسیداسیون) برگ ها ، به گروه های زیر طبقه بندی می شود :

1-چای سفید: برگ های تازه (جوانه ها) که تحت عمل اکسیداسیون قرار نگرفته اند ، شکوفه های چای را برای جلوگیری از تشکیل سبزینه ( کلروفیل) از نور خورشید می توان دور نگه داشت. چای سفید نسبت به دیگر انواع چای در مقادیر کمتری تولید می شود و می تواند از همان نوع چای که با روش های دیگر تولید شده از

لحاظ قیمت نسبتا گران تر تمام شود . این چای در کشور های دیگر به غیر از چین ،کمتر شناخته شده است ، اگرچه این شناخت با عرضه چای سفید به شکل کیسه ای ، و نیز چای سفید سرد و فوری ، بیشتر شده است.

2-چای سبز : فرایند اکسیداسیون پس از گذشت زمان اندکی از طریق حرارت یا با بخار که یک روش سنتی  ژاپنی است یا به وسیله بو دادن آن در تابه های داغ، به عنوان یک روش سنتی چینی متوقف می شود . برگ های چای را می توان به شکل برگ های جداگانه یا تبدیل شده به حبه که برای تولید چای باروتی استفاده می شود ، برای خشک کردن کنار گذاشت .فرایند اخیر ، زمان بر بوده و به عنوان نمونه تنها برای چای های زرین با کیفیت بالا استفاده می شود. چای یک یا دو روز پس از چیدن فرآوری می شود .  

3- چای اولانگ 4- چای پوئر5-چای قرمز  6- چای زرد 7-کوکیچا  8-ژنمایکا  9- چای گل ( عطری)

چای در ایران

پیشینه مصرف چای در ایران به سده هفدهم میلادی می رسد . جهانگردان از چایخانه هایی گفته اند که بزرگان و توانگران در آن جا جمع شده و چای می نوشیدند .

محمد علی معروف به کاشف السلطنه چایکار ، متولد 1244 خورشیدی در تربت حیدریه، که از دارالفنون و سپس از سوربن فرانسه فارغ التحصیل شده بود ، به عنوان ژنرال کنسول ایران در سال 1276 خورشیدی ، مامور خدمت در هند شد. وی به عنوان سفیر ایران در هندوستان در روزکار مظفرالدین شاه قاجار اولین فرد ایرانی است که با همت والای خود و در نقش یک بازرگان به فراگیری شیوه کاشت و مصرف در ایران و جهان پرداخت. وی با تلاش زیاد و نبوغ خود توانست نژادهای خوب و مقوی چای را کشف نموده وبا زاد و ولد آنها نام خود را ماندگار نماید . همچنین او شهر لاهیجان را به دلیل وجود هوای مناسب برای کشت چای انتخاب کرد . این شهر امروز به عنوان مرکز کشت چای در ایران در آمده است. مقبره کاشف السلطنه در لاهیجان امروز به صورت گنجینه تاریخ چای ایران در لاهیجان درآمده است. سهم ایران 4 تا 5/4 درصد از مصرف کل چای جهان است.

در چند سال اخیر صنعت چای ایران دوره تلخی را پشت سر گذاشته که به گواه دست اندرکاران ، در تاریخ صد ساله صنعت چای ایران بی سابقه است.